Anadolu Hayali _(1918-1921)

Hilmi Ziya Ülken'in, 1918-1921 yılları arasında, Mülkiye talebeliği sırasında, kendi ifadesi ile “Mütareke yıllarının yeisli havasında” kaleme aldığı Anadoluculuğun kurucu metinleri niteliğindeki ilk eserleri elinizdeki çalışmayla yazılışından yüz yıl sonra ilk defa yayınlanmış bulunuyor.

1918-1919 yıllarına ait Feryat ve Dağınık Parçalar genç Hilmi Ziya'nın ilk kalem tecrübeleri. Feryat'ta Anadolucu yönelimin, Mütareke'nin yol açtığı “içtimai katastrof”un tanıklığıyla teselli arayan, acıklı, duygusal, nihayet ümitvar bir ifadesiyle karşılaşıyoruz. Bazen hikâye, bazen şiir ve bazen denemeden oluşan Dağınık Parçalar'da ise Anadolu davası, dil, tarih ve millet bilinci temalarının ön plana çıktığı edebî parçalar yer alıyor.

Ocak 1920'de tamamladığı Anadolulunun Bugünkü Vazifeleri'nde 2. Meşrutiyet'in yaygın ideolojileri olarak İttihad-ı İslâm, Turan, Tanzimat yadigârı Osmanlıcılık ve Avrupacılık cereyanlarına karşı reaksiyon olarak Anadoluculuk için ideolojik, siyasi ve kültürel bir deklarasyon, bir program sunuyor.

1921 tarihli Anadolu'nun Hakiki Merkezi'nde bu programda yer alan maddeleri derinleştirerek Anadolu örfünün köklerini araştırıyor ve tarihin derinliklerinden fırtınalar yapıp geçen bir hayatın mânâsını çıkarmaya çalışıyor.

Anadolu Hayali genç Hilmi Ziya'nın, karanlık Mütareke günlerinde, Osmanlı'nın yıkılışı sırasında Anadolu'da doğacak yeni kültür güneşinin hayalini kurduğu tarihsel belge niteliğindeki metinleri bir araya getiriyor.