Kelam’da Te’vil Sorunu

Kelam, fıkıh, tefsir gibi klasik ilimlerin yanında İslam felsefenin de temel meseleleri arasında yer alan te’vil, Kur’an’ın ilk indiği (tenzîl) esnadaki bağlam çerçevesinde tezahür eden lafız ve ifadelerinin asıl anlamlarının tespit edilerek hem o esnadaki muhataplarına hem de daha sonraki insanlara sunduğu bilgi ve mesajların hayata aktarılabilmesi için Kur’an metninin doğru bir şekilde okunması ve anlaşılmasını, bir anlama ve yorumlama faaliyetini ifade eder. Te’vil, kelam ilminde ilk dönemlerden itibaren İslam inançları alanında nassların doğru anlaşılabilmesi için Allah’ın şanına yakışmayacak düşünce ve tasavvurları zihinden uzaklaştırarak vahyin ikame ettiği dinî akideler ile aklın temel ilkeleri arasında bağdaştırıcı bir yöntem olarak işlev görmüştür. Te’vil, özellikle Allah’ın yarattığı varlıklara benzetilmesine ve O’nun cismani bir varlık olarak tasavvur edilmesine yol açan ayet ve hadislerdeki ifadeleri anlama çabasıdır. Kelam ilminin de temel sorunları arasında yer alan te’vil, İslam dininin inanç esaslarının akli ve naklî deliller doğrultusunda izahını yapan kelamcıların yakından ilgilendikleri ve kurallarını tespit etmeye çalıştıkları başlıca konulardan biridir.