Topikler _{Kitabu'ş- Şifa}

Litera Yayıncılık tarafından yürütülen Şifa Projesi, mantık bilimlerinin altıncı kitabı olan ‘Topikler' kitabıyla devam ediyor! Yayınevimizin İslam Felsefesi Klasikleri serisine özgü orijinali ile paralel metin halinde yayınlanan bu eser, Aristoteles'in Mantık bilimleri külliyatının altıncı kitabı olan ‘Topica'ya denk düşmektedir. İbn Sina ise konu olarak buna karşılık gelen elinizdeki kitabı ‘el-Cedel' olarak adlandırmıştır. Büyük Türk-İslam filozofu İbn Sina'nın Topikler (Cedel) başlığını taşıyan bu eseri, filozofun eş-Şifa isimli felsefe ve bilimler ansiklopedisinin mantık bilimleri alanındaki altıncı kitabıdır. Mantığın beşinci kitabı olan II. Analitikler'e kadar olan kitaplarda ‘mantığın genel ilkeleri', ‘mantıksal/zihinsel kategoriler', ‘terimler ve önermeler' ve mantıksal kıyas gibi konuları inceleyen İbn Sina, II. Analitikler'de ilkeleri, şartları ve çeşitleriyle ‘burhan/kesin bilgi teorisini' işlemektedir. Burhan (II. Analitikler) kitabında burhânî; yani kesin bilgiye götüren kıyas çeşitlerini ele alan filozof elinizdeki eserde ise burhânî kıyas türünden hemen sonra gelen cedelî kıyasları ele almakta ve bunların kesin bilgiyi veren burhânî kıyastan farklarını ortaya koymaktadır. Cedelî kıyasın faydasının sorgulandığı elinizdeki Topikler kitabında, bu kıyas türünün insanın kendisine bizzat değil bilaraz fayda verdiği belirtilmektedir. Çünkü insana kesin bilgiyi ancak burhan vermektedir. Cedelî kıyas ise insanın başkasına hitabında fayda verecek bir bilgi türüdür. Dolayısıyla cedel, insanlar arasında bir başkasına üstün gelmede kullanılabilecek bir bilgidir. Bununla birlikte cedelin, kıyasların formları bakımından insanı, burhânî kıyasa hazırlamak ve daha genel ve yaygın olan kıyasları insana kazandırmak gibi önemli faydaları da bulunmaktadır. Cedelin faydalarına bu şekilde değindikten sonra İbn Sina eserde, ‘cedel' , ‘topik' yani yer (mevzi) isimlerinin bu tarz kıyaslara neden verildiğini, bunların tanımlarını, cedelî kıyaslardaki yanılgıları ve uygulandığı alanlar gibi konuları ayrıntısıyla ele almaktadır.